Μικρο-Ζυθοποιώ στην Ελλάδα ! Θα κερδίσω το "στοίχημα";;

Μικρο-ζυθοποιώ στην Ελλάδα σημαίνει εν ολίγοις πως πάω να αγγίξω το ακατόρθωτο. Ποιο; Το να καταφέρω να κατακτήσω ένα μικρό μεν, αλλά σεβαστό -τηρουμένων των αναλογιών-μερίδιο της Ελληνικής αγοράς μπύρας και ταυτόχρονα να εδραιωθώ στη συνείδηση των Ελλήνων καταναλωτών προσφέροντας κάτι ποιοτικό. Πώς όμως να πετύχω το πρώτο, όταν το δεύτερο μοιάζει με όνειρο θερινής νυκτός??



Όταν το 1997 η μικροζυθοποιία Craft έκαμνε δειλά δειλά τα πρώτα της βήματα στην ελληνική αγορά, το εγχείρημα αυτό έδειχνε μάλλον αποτυχημένο πριν καν ξεκινήσει. Ο απόλυτος κυρίαρχος της αγοράς που ακούει στο όνομα Αθηναϊκή Ζυθοποιία, σε συνδυασμό με τις άλλες υπάρχουσες δυνάμεις του χώρου όπως η Mythos Ζυθοποιία και η Ελληνική Ζυθοποιία Αταλάντης (πρώην Löwenbräu Hellas) δεν άφηναν καμιά ελπίδα και κανένα περιθώριο στο να ευοδωθεί μια τέτοια προσπάθεια ...

Σήμερα, εν έτει 2010 και 13 χρόνια μετά, η κατάσταση μοιάζει να είναι σχεδόν στάσιμη παρόλο που ο τομέας της μικροζυθοποιίησης έχει αρχίσει εμβρυακά μεν, αλλά τουλάχιστον σταθερά να ευδοκιμεί στη χώρα μας, έστω και σε αυτά τα άγονα καταναλωτικά εδάφη. Οι μικροζυθοποιίες στην Ελλάδα έχουν γίνει πλέον 10 σε αριθμό, αλλά το όνειρο παραμένει απλά όνειρο που ενίοτε γίνεται εφιάλτης ! Οι σκληροί κανόνες της προσφοράς και της ζήτησης επιμένουν να αποτελούν το βασικό εμπόδιο στην οποιαδήποτε εσωτερική ανακατανομή του πλούτου που θα μπορούσε να επέλθει στους κόλπους της αγοράς ζύθου. Τα οικονομικά συμφέροντα δείχνουν απλά τον δρόμο που πρέπει να βαδίσουμε κι εμείς δυστυχώς απλά τον ακολουθούμε ...

Οι Έλληνες μικροζυθοποιοί με όπλα τους τα καζάνια, τις συνταγές τους, αλλά και με το όνειρο εκπλήρωσης κάποιας στιγμής του προσωπικού τους στοιχήματος, μοιάζουν απλά γυμνοί και ανυπεράσπιστοι μπροστά στις υπερδυνάμεις του χώρου που, παρόλους τους "κλυδωνισμούς" που κατά καιρούς θα τύχει να δεχτούν, δείχνουν να μην χάνουν προς το παρόν σχεδόν τίποτε από το μερίδιο που τους αντιστοιχούσε εδώ και χρόνια στο αγοραστικό κοινό μπύρας.

Οι αιτίες?? Διάφορες ... που αν όμως τις αθροίσεις όλες μαζί, σίγουρα καταλαβαίνεις γιατί θα κάνουμε ακόμη αρκετά χρόνια, ώσπου να δούμε τους Έλληνες μικροζυθοποιούς να υποστηρίζουν με νούμερα στα χέρια τους πως έχουν κερδίσει το προσωπικό τους στοίχημα. Θεωρώ πως οι ανασταλτικοί παράγοντες σε αυτή την προσπάθεια μύησης του Έλληνα καταναλωτή στην μπύρα και την ιστορία της γενικότερα, αλλά και στην ενσυνείδητη ενημέρωση του για τις μικροζυθοποιίες της χώρας μας, είναι τόσο κοινωνικοί και πολιτισμικοί, όσο και πολιτικοί-οικονομικοί.

Πρώτος και σημαντικότερος ανασταλτικός παράγοντας για οποιαδήποτε αισθητή αλλαγή στην υπάρχουσα κατάσταση είναι το χαμηλό πολιτισμικό υπόβαθρο που έχει η Ελλάδα πάνω στην μπύρα και η ίδια η κουλτούρα των Ελλήνων καταναλωτών. Ή καλύτερα, η έλλειψη οποιασδήποτε κουλτούρας. Οι ελάχιστοι, αναλογικά, φίλοι της μπύρας που παρακολουθούν από κοντά τα τεκταινόμενα δεν επαρκούν ώστε να αλλάξει η παραπάνω άποψη. Ασφαλώς η μπύρα την τελευταία δεκαετία γνωρίζει μια άνθιση που γίνεται ακόμη πιο έντονη τα τελευταία τρία χρόνια, αλλά αυτό δεν αποτελεί δείγμα του ότι ο Έλληνας έχει αποκτήσει την ανάλογη κουλτούρα και κινείται προς την ανάλογη κατεύθυνση. Η μπύρα εκ των πραγμάτων κατατάσσεται στα οικονομικώς φτηνά αλκοολούχα ποτά και αυτός είναι ένας επιπρόσθετος λόγος που οι καταναλωτές τείνουν να την προτιμούν πιο έντονα τελευταίως.

Προσωπικά πιστέυω ότι απλά είναι μια μόδα, η οποία βεβαίως και βοηθάει τον κόσμο να έρθει σε επαφή με την μπύρα όσο ποτέ άλλοτε, αλλά δυστυχώς αυτό επιτυγχάνεται μόνο επιδερμικά χωρίς να αποκτάται και να κατακτάται η ανάλογη μπυροκουλτούρα και φιλοσοφία που διέπει τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Μπυροκουλτούρα που είναι απλά μέρος της πολιτισμικής τους παράδοσης. Αντίθετα, το χαμηλό, έως ανύπαρκτο, πολιτισμικό και κοινωνικό υπόβαθρο των Ελλήνων πάνω στην μπύρα απλά και μόνο δίνει την ευκαιρία σε πολλούς επιχειρηματίες να έχουν τη δυνατότητα να "επενδύουν" στην μπύρα ως μια νέα αγορά που μπορεί να αποφέρει χρήμα, αλλά ποτέ να μην καταφέρνουν να της δώσουν τη θέση που της αρμόζει στη συνείδηση των Ελλήνων. Αυτό συμβαίνει γιατί οι Έλληνες είναι ό,τι να ' ναι.

Η έννοια μπύρα στον Έλληνα αποκρυπτογραφείται στην τελική ως το παγωμένο ποτήρι ενός ξανθού ημι-αφρίζοντος υγρού που έχει σκοπό να τον ξεδιψάσει κατά το διάστημα των ζεστών μηνών του έτους και μάλιστα με οικονομικό τρόπο.

Η άποψη αυτή ενισχύεται ακόμη περισσότερο από τις μονοπωλιακές στρατηγικές που χαράζουν οι "δυνατοί" του χώρου ανά περιοχές, οι οποίοι προσφέρουν και αναπαράγουν ακριβώς αυτό που έχει ο Έλληνας καταναλωτής ως έννοια "μπύρα" στο μυαλό του. Αυτό ξέρει, αυτό θέλει και αυτό του προσφέρουν αμπαλαρισμένο με το καλύτερο περιτύλιγμα.

Αυτό το καθεστώς έχει να αντιμετωπίσει ο Έλληνας μικροζυθοποιός όταν αποφασίσει να εισέλθει σε αυτήν την σκληρή ανταγωνιστικά αγορά του ζύθου και αυτό το δίλημμα γεννάται: να φτιάξω μια μπύρα που να ταιριάζει με τα υπάρχοντα πρότυπα ... μια μπύρα που να μη διαφέρει από αυτές της μαζικής κατανάλωσης ... ή να επιδείξω κάτι διαφορετικό, σαφώς πιο ποιοτικό, αλλά να το βλέπω να αναπαύεται στις αποθήκες μου?



Δεύτερος βασικός παράγοντας και αιτία πολλών συνεπακόλουθων δυσλειτουργιών είναι η τεράστια γραφειοκρατία που επιβάλλει η νομοθεσία σήμερα. Σε συνδυασμό με τις πάντα καθυστερημένες εξοφλήσεις των επιδοτήσεων ο ρόλος του κράτους αποτελεί ένα αγκάθι που συνεχώς το πατάει ο Έλληνας μικροζυθοποιός από την ώρα που θα αποφασίσει να κάνει το όνειρό του πραγματικότητα στήνοντας μια μικρο-ζυθοποιία.

Έτσι, τα προβλήματα και οι δυσλειτουργίες που προκύπτουν είναι αναμενόμενα με αιχμή του δόρατος το οικονομικό σκέλος της υπόθεσης που από αυτό πηγάζουν και τα υπόλοιπα.

Από τη στιγμή που θα έχει αίσιο τέλος η Οδύσσεια της γραφειοκρατίας, έρχεται ο ζυθοποιός και πρέπει να στήσει επιτέλους αυτό που για τόσο καιρό πάλευε σε γραφεία και υπηρεσίες. Ποιο? Ασφαλώς το ζυθοποιείο του. Αυτό από μόνο του προϋποθέτει να έχεις για αρχή μερικά τούβλα ευρώπουλα, μέρος των οποίων κάποια στιγμή θα πάρεις, όταν και άμα καταφτάσει η αντίστοιχη με το μέγεθος του έργου σου επιδότηση. Εξοπλισμός και πρώτες ύλες για να ξεκινήσει κάποιος να βράζει μπύρα φτάνουν για να σε γονατίσουν με το καλημέρα.

Κι έπεται συνέχεια ... Άντε και θεού θέλοντος και καιρού επιτρέποντος βγαίνει η καζανιά και αρχίζει η εμφιάλωση ... Τι κάνεις ?? Μαζεύεις τα φιλαράκια σου και λές " μάγκες ... έχω 2 τόνους μπύρα ... ελάτε να την πιούμε..."?

Η μπύρα έγινε για να "κυκλοφορήσει" και να φτάσει στα σπίτια των καταναλωτών. Κι εδώ αρχίζουν τα ακόμη μεγαλύτερα και σαφώς πιο ψυχοφθόρα προβλήματα τα οποία μάλιστα δεν στερούνται καθόλου οικονομικής επιβάρυνσης. Εδώ λοιπόν, ξεκινάει η άνιση μάχη με τα μεγαθήρια του χώρου, εδώ λοιπόν ξεκινάει το δύσκολο κομμάτι της υπόθεσης.

Άντε κι έφτιαξα μπύρα... Με κάποιο τρόπο το προϊόν μου πρέπει να γίνει γνωστό στην αγορά. Κι άντε συν τω χρόνω αρχίζει το προϊόν μου να ακούγεται αριστερά και δεξιά και ξεφεύγει από τα στενά σύνορα της τοπικής κοινωνίας. Τα λειτουργικά έξοδα που εν τω μεταξύ "τρέχουν" από πίσω μαζί με τις συνεχείς αυξήσεις που επιβάλλουν οι πρόσθετοι φόροι των τελευταίων μηνών στις πρώτες ύλες (κριθάρι-λυκίσκος κατά βάση), αναγκάζουν τον Ζυθοποιό να στραφεί και λίγο παραπέρα ... μακριά από τη γειτονιά του, μήπως και αυξησει τον τζίρο του.

Εδώ τότε έρχεται αντιμέτωπος με μια τεράστια "πληγή" που υπάρχει χρόνια τώρα στην ελληνική επικράτεια. Το δίκτυο διανομής και διακίνησης του προϊόντος, ακόμη και μερικά μόνο χιλιόμετρα παραπέρα από το σπίτι του. Οι επικρατούσες συνθήκες σήμερα στην Ελλάδα, μας υπενθυμίζουν πως το δίκτυο διανομής-διακίνησης των προϊόντων που προέρχονται από τους μικρο-ζυθοποιούς μας, είναι υποτυπώδες έως και μηδαμινό. Ακόμη και αν η νέα υποσχόμενη καζανιά από τα χέρια ενός μικρο-ζυθοποιού μαθευτεί σε 5 γωνιές της χώρας, η μπύρα είναι σχεδόν αδύνατο να φτάσει στους καταναλωτές που θα επιθυμήσουν να την δοκιμάσουν στην καλύτερη δυνατή κατάσταση.

Ακόμη και με το υπάρχον, έστω και υποτυπώδες δίκτυο, τα προβλήματα είναι πολλά. Στην πλειοψηφία τους οι μπύρες των μικρο-ζυθοποιών είναι απαστερίωτες και αφιλτράριστες ή τουλάχιστον έχει επέλθει το φιλτράρισμα μέχρι ενός βαθμού. Αυτό αυτομάτως καθιστά το προϊόν ευάλωτο σε κάθε είδους φθορά και ασφαλώς στην υποβάθμισή του, αφού θα πρέπει να μεταφερθεί με ψυγεία και μάλιστα εντός μικρού χρονικού διαστήματος, αφού το όριο ζωής της μπύρας είναι μικρό. Αλλά ακόμη και στις περιπτώσεις όπου το προϊόν καταφέρει να φτάσει στον προορισμό του "ανέπαφο", τότε γεννιέται ακόμη ένα μεγάλο πρόβλημα όπως αυτό της σωστής συντήρησης και αποθήκευσης του, πριν την προσφορά και κατανάλωσή του από το πελατολόγειο της κάθε κάβας-μπυραρίας.

Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε τύχει σε περιπτώσεις όπου η μπύρα μιας ελληνικής μικρο-ζυθοποιίας φτάνει στο ποτήρι μας αλλοιωμένη και σαφώς ταλαιπωρημένη. Αποτέλεσμα ; Όλος ο κόπος, τα έξοδα και χρόνος που σπαταλήθηκαν για να φτάσει η μπύρα αυτή σε ένα άλλο σημείο της χώρας να πάνε χαμένα, αφού, αντί να διαφημίζεται το προϊόν, μάλλον δυσφημίζεται με συνέπεια ο Έλληνας καταναλωτής να καταφεύγει πάλι στις γνωστές, σίγουρες μεν, αλλά χαμηλής ποιότητας αγορές ζύθου που απλά διαιωνίζουν την υπάρχουσα πραγματικότητα που θέλει τους δυνατούς ακλόνητους στο βασίλειό τους με μπύρες μαζικής κατανάλωσης.

Έτσι λογικό είναι να παρατηρούνται τα παρακάτω φαινόμενα:

α) ο μικρο-ζυθοποιός δεν παίρνει όλο το παραπάνω ρίσκο και βράζει μπύρα που να ομοιάζει με τις μπύρες που καταναλώνονται ευρέως. Απλές lager/pils που φέρνουν λίγο ή περισσότερο στις επώνυμες μάρκες. Παραδείγματα: οι μπύρες της Ολυμπιακής Ζυθοποιίας (FIX), της Magnus Magister, της Craft αλλά και η μπύρα της Νέδα-Μεσσηνιακής ζυθοποιίας.

β) ο μικρο-ζυθοποιός ξεκινάει να βράζει σαφώς καλύτερης ποιότητας μπύρα, ημι-παστεριωμένη και ημι-φιλτραρισμένη, αλλά οι δυσκολίες του δικτύου διανομής και συντήρησης-αποθήκευσης του προϊόντος που περιγράψαμε πιο πάνω τον αναγκάζουν να βγάλει νέες versions των ετικετών του παστεριωμένες και φιλτραρισμένες κανονικά. Τρανό παράδειγμα η Πειραϊκή Ζυθοποιία και κατά δεύτερον, μέρος των ετικετών της ZEOS.

γ) ο μικρο-ζυθοποιός δεν πειράζει τίποτε από την φρέσκια μπύρα που παράγει, αλλά πληρώνει το τίμημα η μπύρα του να μείνει καθηλωμένη στα στενά όρια του τόπου του. Παράδειγμα, η Κρητική μπύρα Χάρμα από τα Χανιά.

δ) ο μικρο-ζυθοποιός κρατάει τις στοιχειώδεις μόνο μεθόδους ημι-φιλτραρίσματος της μπύρας του, δεν αλλάζει την τακτική του ποτέ, αλλά ταυτόχρονα προσπαθεί να γνωστοποιήσει το προϊόν του και σε άλλα σπίτια της Ελλάδας ... με το μεγάλο ρίσκο της όποιας αλλοίωσης της μπύρας μέχρι την ώρα που θα φτάσει στο ποτήρι του καταναλωτή. Παραδείγματα οι μπύρες της Ρεθυμνιακής ζυθοποιίας, της Κερκυραϊκής, της Septem, αλλά και η καλύτερη ετικέτα της ZEOS.

Όλα τα παραπάνω προβλήματα οικονομικής, αλλά και πρακτικής, φύσεως που αναφέραμε οδηγούν αναπόφευκτα στο να μπει τελικά και το αναμενόμενο κερασάκι στην τούρτα των προβλημάτων. Η μπύρα του μικρο-ζυθοποιού φτάνει στα ράφια των σούπερ μάρκετς, στις κάβες ή στις μπυραρίες πολύ ακριβή και σύμφωνα με όλα τα παράπανω ... όχι απαραίτητα και στην καλύτερη δυνατή κατάσταση. Έτσι, τα κουτάκια-μπουκάλια που κυκλοφορούν από τις μεγάλες εταιρείες του χώρου σε 6άδες, 8άδες, 4άδες, 12άδες μοιάζουν πάμφτηνα μπροστά στο ένα και μοναδικό μπουκαλάκι του Έλληνα μικροζυθοποιού ...

Αν εδώ συμπεριλάβουμε και τις γνωστές τακτικές "ψυχρού πολέμου" που εφαρμόζονται από τις μεγάλες δυνάμεις του χώρου, αλλά και την μεγάλη τα τελευταία χρόνια κινητικότητα στον τομέα των εισαγωγών ζύθου από παραδοσιακά ισχυρές χώρες της πιάτσας, τότε εύκολα καταλαβαίνουμε πως το παιχνίδι του ανταγωνισμού θέτει όρους και συνθήκες αρένας όπου η επιβίωση του ενός μπορεί να σημαίνει ταυτόχρονα το τέλος του άλλου.

Αν καθήσει κάποιος να συζητήσει με έναν μικρο-ζυθοποιό στη χώρα μας για τα προβλήματα που αντιμετώπιζει καθημερινά, θα διαπιστώσει πως όλες οι παραπάνω "φανερές" δυσκολίες είναι απλά ένα μόνο μέρος από τις δεκάδες άλλες -προβλέψιμες ή μη- δυσκολίες που παρουσιάζονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα κατά τη λειτουργία μιας μικρο-ζυθοποιίας. Όλο αυτό το παζλ, όταν συμπληρωθεί τελικά, αποτελεί ένα έργο που το έχουμε δει πολλάκις στην Ψαροκώσταινα που αποκαλείται εδώ και αιώνες Ελλάδα.

Αυτό είναι το προσωπικό στοίχημα που βάζει με τον εαυτό του πάνω από όλα ο ρομαντικός και αιθεροβάμων Έλληνας μικρο-ζυθοποιός και πασχίζει καθημερινά να πεισει τελικά τον ίδιο πως κάποια στιγμή θα το κερδίσει, όσες αντιξοότητες και αν συναντήσει. Ασφαλώς και η κατάσταση σήμερα δείχνει να είναι αρκετά πιο ευνοϊκή από παλαιότερα, αλλά προσωπικά θεωρώ πως και αυτό είναι μέρος της γενικότερης ψευτοκουλτούρας που πάει να αποκτήσει την τελευταία 5αετία ο Έλληνας πάνω στην μπύρα, που είναι περισσότερο επιφανειακή και παροδική, παρά ουσιαστική και επομένως μόνιμη...

Σε κάθε περίπτωση, αν σήμερα καλούμουν να ποντάρω υπέρ του προσωπικού στοιχήματος του Έλληνα μικρο-ζυθοποιού, δεν υπήρχε περίπτωση να βάλω παραπάνω από ένα ευρώ ...

Επειδή όμως διέπομαι από το ίδιο ρομαντικό πέπλο που διέπει και τους ίδιους τους ζυθοποιούς μας, θα συνεχίσω να ενισχύω όσο μπορώ αυτήν την προσπάθεια που κάνουν, ελπίζοντας πως μια μέρα πιθανόν να κερδίσουν αυτό το στοίχημα, ακόμη και με αυτές τις "τραγικές" αποδόσεις που θέτει η πραγματικότητα υπέρ αυτών...

Τέλος - και για να αποδώσουμε τα του Καίσαρος τω Καίσαρι - δεν μπορώ παρά να αναφερθώ και στο μερίδιο ευθύνης που έχουν και οι ίδιοι οι ζυθοποιοί μας για αυτήν την κατάσταση που βιώνουμε στη χώρας μας. Καμία προσπάθεια συνένωσης των δυνάμεων τους δεν έχει παρατηρηθεί όλα αυτά χρόνια, υπό τη μορφή κάποιου σωματείου ή οργανισμού που θα αναδεικνύει όλα αυτά προβλήματα που υπάρχουν, θα τα προβάλλει με τη σωστή τακτική και θα προσπαθεί να δίνει λύσεις εκεί που δεν μπορεί να δώσει ο καθένας μόνος του ...

Ας κοιτάξουν οι Έλληνες μικρο-ζυθοποιοί μας το παράδειγμα της γειτονικής Ιταλίας η οποία ποτέ στην ιστορία της δεν είχε και την καλύτερη μπυρο-παιδεία ή μπυρο-κουλτούρα, όπως ακριβώς συμβαίνει και με εμάς. Η ύπαρξη 300 μικροζυθοποιιών στην Ιταλική χερσόνησο, η δημιουργία φορέων και σωματείων υπέρ της στήριξης του ανάλογου στοιχήματος που έβαλε ο Ιταλός μικρο-ζυθοποιός, αλλά και η οργανωμένη και στοχευμένη προσπάθεια αυτών των φορέων, έχουν πλέον ως αποτέλεσμα οι μικρο-ετικέτες στην Ιταλία να βρίσκουν σιγά σιγά το σωστό δρόμο προς το ποτήρι του Ιταλού καταναλωτή σε όλα τα μήκη αυτής της μεγάλης σε έκταση χώρας και μάλιστα με κόστος που ολοένα μειώνεται ... Δεν είναι τυχαίο εξάλλου πως ετικέτες από ιταλικές μικροζυθοποιίες έχουν ξεφύγει στις μέρες μας από τα στενά όρια της χώρας και έχουν γνωρίσει επιτυχίες και καταξίωση διεθνώς ...

Ας σκεφτούμε και αυτήν την προοπτική ...

Pache ... !!!