Μπύρα στην Ελλάδα. Στραβός ειν’ ο γιαλός ή στραβά αρμενίζουμε; Μέρος πρώτο: ΣΕΦ

Μπύρα στην Ελλάδα; Όποιον κι αν ρωτήσουμε, μπύρα είναι η Άμστελ, η Χάϊνεκεν, ο Μύθος. Κάποιοι "μερακλήδες" προτιμούν την Κάιζερ, ενώ το νέο φρούτο στην αγορά είναι η αναβίωση της Φιξ, ένα μαρκετίστικο project μήπως και ξυπνήσουν θύμισες παλιές, μήπως λειτουργήσει αγοραστικά και το πατριωτικό μας ένστικτο (αν και ο Φιξ ήταν Γερμανός και μέγας ευνοούμενος του παλατιού και τ' όνομά του φτιάχτηκε λόγω μονοπωλίου που είχε επιβληθεί στη μπύρα τότε).

Ν' ανασταίνατε ,δε λέω, τη Φιξ, αλλά τουλάχιστον να της δίνατε και μια πιο ποιοτική προοπτική. Δεν βλέπετε πώς όλο και περισσότερες μικροζυθοποιίες δημιουργούν μπύρες πλούσιες, γεμάτες σε σώμα, γεύση κι αρώματα; Θα μου πείτε, ναι, το βλέπουμε. Όπως και βλέπουμε πως οι μικροζυθοποιίες αυτές δεν καταφέρνουν ν' αποκτήσουν κάποιο ιδιαίτερο μερίδιο στην αγορά. Το 90% παραμένει στις γνωστές "βασίλισσες" της ελληνικής μπύρας, μια και ο Έλληνας θέλει τη μπύρα του παγωμένη, κι ως γνωστόν, η παγωμένη μπύρα δε μπορεί ν΄αναδείξει γεύσεις κι αρώματα. Η μόνη διαφορά σε δυο παγωμένες μπύρες είναι η ετικέτα τους κι έτσι βασικό κριτήριο για να διαλέξει κάποιος μπύρα είναι η διαφήμιση - εξ ου και η συνεχής υποστήριξη τους από εύστροφα και πιασιάρικα κλιπάκια στην τηλεόραση και το διαδίκτυο.

Η μόνη ελπίδα για τις άλλες μπύρες που περιορίζονται στο 10% της ελληνικής αγοράς είναι ο κόσμος που γνωρίζει και τις προτιμά. Όσοι έχουν ταξιδέψει κι έχουν δοκιμάσει και μια μπύρα στη Γερμανία, την Τσεχία και τις άλλες μητροπόλεις της μπύρας, το φέρνουν βαρέως να ξαναδοκιμάσουν τα νεροπλύματα που μας πλασάρουν στην Ελλάδα. Κάποιοι μάλιστα που έχουν γνωρίσει τις πολυποίκιλες μπύρες του Βελγίου κι έχουν μυηθεί στη κουλτούρα που περιβάλλει το αγαπημένο μας ποτό σ' εκείνα τα μέρη, σκέφτονται σοβαρά μέχρι και την προοπτική να μεταναστεύσουν.

Φωτό: Στο φεστιβάλ μπύρας των Βρυξελών το 2009, στην πανέμορφη ιστορική πλατεία της πόλης, θεωρείται απ' τα πιο εμπορικά φεστιβάλ μπύρας στο Βέλγιο. Φανταστείτε...

Η μόνη λοιπόν ελπίδα για την ποιοτική μπύρα στην Ελλάδα, είπαμε πως είναι ο κόσμος που γνωρίζει. Και ο κόσμος αυτός πρέπει ν' αυξάνεται, πρέπει να μαθαίνει πως καλή μπύρα υπάρχει στην Ελλάδα, απλά πρέπει να ξέρεις πού θα τη ζητήσεις. Γι αυτό και τα φεστιβάλ μπύρας αποτελούν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία, οι ζυθοποιοί και οι έμποροι να προβάλουν τα προϊόντα τους, να δοθεί στο κόσμο η ευκαιρία να δοκιμάσει και να κρίνει, αν πράγματι υπάρχει αυτή η διαφορά στην ποιότητα και δεν είναι απλά μύθος. Φωτό: Εκπρόσωπος του συνδέσμου ζυθοποιών δείχνει στους επισκέπτες του φεστιβάλ των Βρυξελών, πως σερβίρεται η μπύρα ώστε να αναδειχθούν όλα τα χαρακτηριστικά της. Μια πραγματική γιορτή προώθησης της μπύρας και της κουλτούρας της, που αλλού... στους Άγιους Τόπους του Βελγίου. Δυστυχώς μέχρι στιγμής και πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, τα φεστιβάλ μπύρας στην Ελλάδα δεν ανταποκρίνονται στο ρόλο προωθητή για την ποιοτική μπύρα. Αναμφισβήτητα αποτελούν ένα κράχτη, δίνοντας μάλιστα και την ευκαιρία στο κόσμο να βρει αρκετές καλές μπύρες μαζεμένες στο ίδιο μέρος, αλλά ο τρόπος που στήνονται τα φεστιβάλ δεν προωθεί τη μπύρα. Απλά, χρησιμοποιεί την περιέργεια του κόσμου ή και την δίψα του για κάτι καλύτερο, απλά για να πουλήσει. Σε όσες γιορτές μπύρας και να έχω βρεθεί, στην Αθήνα τουλάχιστον, το στήσιμο δεν είναι για προβολή της μπύρας αλλά για πούλημα της μπύρας. Δεν είδα πουθενά κάποιον υπεύθυνο οργάνωσης να ενημερώνει τον επισκέπτη για τις συμμετοχές στο φεστιβάλ, ή κάποιον εκθέτη να λέει δυο τρία πράγματα στον επισκέπτη για τις μπύρες που διαθέτει, βοηθώντας τον να επιλέξει κάποιο απ' τα πολλά είδη, ή να του επισημαίνει τις διαφορές των ειδών και τους τρόπους παρασκευής τους και να τον κερδίσει έτσι προβάλλοντας την πολυποικιλότητα της μπύρας του. Όλοι μοιάζουν ευχαριστημένοι που απλά συμμετέχουν σ' αυτή τη "γιορτή μπύρας", χωρίς όραμα, χωρίς διάθεση ν' αναβαθμίσουν το θεσμό, να συγκρουστούν με το κατεστημένο.

Και όσοι έχουν κάποια άποψη ή επιθυμούν να κάνουν τη διαφορά, ισοπεδώνονται απ' την οργάνωση, μια και οι δικές τους προσπάθειες χάνονται μέσα στο γενικότερο μπάχαλο και το κλίμα λαϊκού πανηγυριού που έχει επικρατήσει.

Τα τελευταία χρόνια που παρακολουθώ τη γιορτή της μπύρας στο ΣΕΦ, τη μεγαλύτερη που οργανώνεται κάθε χρόνο στην Αθήνα, φεύγω πάντα με την ίδια εκτίμηση. Κάθε χρόνο και χειρότερα. Όσοι απ' τους παλιούς εκθέτες είχαν επενδύσει στη προβολή της μπύρας και ξεχώριζαν στα προηγούμενα φεστιβάλ, φέτος απουσίαζαν. Τυχαίο;

Δεν πάνε μερικές μέρες που έκλεισε τις «πύλες» της, η «Γιορτή Μπύρας 2010» στο ΣΕΦ. Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος «μαζέψαμε» τους περσινούς μας όρκους, πως ποτέ δεν θα ξαναπατήσουμε το πόδι μας στο πανηγυράκι και παρέα με τις όποιες αναστολές μας κατεβήκαμε στο Φάληρο.

Φωτό: Μια γενική άποψη απ' τη φετεινή γιορτή μπύρας στο ΣΕΦ
Tο τι θα συναντούσουμε, λίγο πολύ το γνωρίζαμε, παρά τη μυστικοπάθεια των οργανωτών (λες και μας φυλάγαν καμιά καλή έκπληξη). Ούτε τα ονόματα των συμμετεχόντων απ’ το χώρο της μπύρας ήταν γνωστά, αλλά και η σειρά με την οποία θα εμφανίζονταν οι καλλιτέχνες που θα πλαισίωναν τα δρώμενα κρατιόταν επτασφράγιστο μυστικό μέχρι τέλους. Ευτυχώς που η διαδικτυακή μπυροκοινότητα αποδείχτηκε κι αυτή τη φορά δραστήρια στο ρεπορτάζ και λίγο πριν την έναρξη «διέρρευσαν» τόσο οι συμμετέχοντες όσο και η σειρά εμφάνισης των συγκροτημάτων. Παραδοσιακά σε αυτή τη γιορτή μπύρας, έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε τα περίπτερα μεγάλων ζυθεστιατορίων και μεγάλων εισαγωγέων γερμανικής μπύρας να πωλούν τη μπύρα τους, με συνοδεία των παραδοσιακών λουκάνικων και λοιπών κρεατικών, σε ένα κακέκτυπο των μεγάλων γιορτών μπύρας που αποτελούν παράδοση στη βόρειο Ευρώπη. Από πού να ξεκινήσω και που να τελειώσω; Απ' το τσαντιρ-ολέ σκηνικό του χώρου; Απ' τις λιγοστές, σκοτεινές και από κάποια ώρα και μετά ακάθαρτες τουαλέτες; (σε ανάλογα φεστιβάλ στο εξωτερικό εχουν ειδικά containers με προσωπικό που τις καθαρίζει συνεχώς και όχι τα τριτοκοσμικά κουτιά που έχουν συνήθως στα εργοτάξια...) Απ’ το εισιτήριο της εισόδου, που με 8 ευρώ (9 τα Σαββατοκύριακα) και χωρίς να προσφέρει τίποτα (παλιότερα τουλάχιστον έδινε και μια μπύρα ή ένα «συλλεκτικό» ποτήρι) μας βάζει κατευθείαν στο πνεύμα, όχι μιας γιορτής αλλά μιας έκθεσης; Πολύ ωραία... έκθεση θέλετε; Έκθεση να την ονομάσετε! Αν ήταν γιορτή, ας αναλάμβανε ένας δήμος, να βρει και χορηγούς και ας δώσει φθηνή μπύρα στο λαό, να ξεχάσει και τα ντέρτια του μέρες που είναι. Αλλά αν είναι έκθεση μπύρας, τι δουλειά έχουν τα συγκρουόμενα, η σκοποβολή και το "πέντε κρίκοι ένα τάληρο, για περάστε παρακαλώ"; Τι δουλειά έχουν οι ψησταριές σχεδόν σε κάθε περίπτερο;
"Τι λες βρε μεγάλε;" θα μου πείτε, "Η μπυρίτσα θέλει και το μεζέ της. Να καθόσουν με τα ξηροκάρπια σπίτι σου" και θα χετε δίκιο, δε λέω... Δεν είμαι αντίθετος στο να υπάρχουν και μια δυο ψησταριές για να φάει ο κόσμος (κι εγώ πήγα στη ΗΒ κι έφαγα και φτηνά και καλά) αλλά από αυτό και μέχρι το να 'χεις στημένες ψησταριές σε κάθε περίπτερο υπάρχει διαφορά.
Φωτό: Κάθε περίπτερο και ψησταριά. Στο βάθος γυρίζουν τα κοντοσούβλια...

Άρα, μήπως είμαστε σε γιορτή τελικά; Μάλλον… Και τι γιορτάζουμε; Το ότι ακρίβυνε η μπύρα; Αυτό το είχαμε υποπτευθεί, δεν θέλαμε να το διαπιστώσουμε κι εδώ, πληρώνοντας μια μπύρα σε πλαστικό όσο θα την πληρώναμε σε μια μπυραρία ή κι ακριβότερα; Είπα πλαστικό και πάει να μου ανέβει το αίμα στο κεφάλι. Όχι, μη με κοιτάτε στραβά... το καταλαβαίνω πως ακούγεται υπερβολικό σ' ένα φεστιβάλ με τόσο κόσμο να σερβίρουν σε γυάλινα ποτήρια, αλλά πιστέψτε με, δεν συμβαίνει το ίδιο σε όλες τις γιορτές μπύρας... σίγουρα όχι έξω απ’ την Ελλάδα. Εκεί, είτε ο οργανωτής έχει προβλέψει να έχει κάποιο γυάλινο ποτήρι του φεστιβάλ το οποίο προμηθεύει σε κάθε τους επισκέπτη (χρεώνεται στη τιμή αγοράς του και σου δίνου πίσω τα λεφτά όταν το επιστρέψεις) ή τα περίπτερα είναι έτσι οργανωμένα ώστε να σερβίρουν σε γυάλινο. Αλλά εκεί οι άνθρωποι σέβονται τη μπύρα γι αυτό και οι οργανωτές κάνουν πραγματικές γιορτές κι εκθέσεις προς τιμήν της. Και μιλάμε για τη Γερμανία, γιατί στο Βέλγιο ή την Αμερική, οι γιορτές μπύρας κάλλιστα θα πέρναγαν για εκθέσεις μπύρας και οι εκθέσεις μπύρας... άστο καλύτερα.

Φωτό απ΄το Octoberfest. Ακόμα και οι Γερμανοί που δέχονται δεκάδες χιλιάδες επισκέπτες κάθε μέρα και στις τέντες του γίνεται το αδιαχώρητο, φροντίζουν και με τους περιποιημένους χώρους αλλά και με τα καλά τους τα ποτήρια τους να προβάλουν πως αυτό που γίνεται είναι μια πραγματική γιορτή της μπύρας.

Eίδατε που το έφερα το πράγμα; Δεν φταίνε τελικά οι διοργανωτές. Αθώοι... να μας συγχωρέσουν παρακαλώ! Εμείς φταίμε. Εμείς οι δήθεν φίλοι της μπύρας που δεχόμαστε να μας τη σερβίρουν στο πλαστικό, αδαείς κι ανημέρωτοι υπάλληλοι της βραδιάς, χωρίς αγάπη και χωρίς σεβασμό γι αυτό που κάνουν. Απλοί υπάλληλοι κάποιων εργοδοτών που αυτοί οι ίδιοι είναι οι χειρότεροι εχθροί της μπύρας, μια και που την εμπορεύονται μ’ αυτό τον τρόπο.

Το περίπτερο του Ζύθου - Cava Allemania Καλά λέω κάθε χρονιά: «Μην ξαναπάς... μια απ’ τα ίδια θα ΄ναι... Μη δικαιολογείς και μην υποστηρίζεις με τη παρουσία σου (και τα 8 ευρώ σου) αυτόν τον ξεπεσμό, αυτή την εκμετάλλευση» Κι όμως… πάλι εδώ είμαι και φέτος… Γιατί; Γιατί είμαι κολλημένος με τη μπύρα. Εξιτάρομαι στην ελπίδα πως όλο και κάτι καινούργιο θα έχουν φέρει και φέτος, όλο και κάποιον εξίσου απογοητευμένο φίλο της μπύρας θα βρω να πούμε το πόνο μας και να εξακοντίσουμε μαζί τα βέλη μας κατά παντός υπευθύνου. Φέτος όμως το 'χα δέσει. «Δεν θα πάω... λείπουν και τα περισσότερα μπυροφιλαράκια στο Βέλγιο (αχ αχ αχ… που μ’ αφήσατε πίσω;) και δεν θα χω κανένα να με παρασύρει. Έκανε όμως εκείνο το post o Άλεξ στο beer.gr για τις μπυράκλες του Mikkeller και της Brew Dog που θα φέρει σε βαρέλι, μόνο για το φεστιβάλ κι ευθύς η εμποροπανήγυρις πήρε διαστάσεις γιορτής στο μυαλό μου. Ευθύς οργανώθηκε αποστολή με τους εναπομείναντες μπυρόφιλους της παρέας (βλέπε ΜΟΝΚ και Nightfall) και μετά από μια σύντομη γύρα στα υπόλοιπα περίπτερα (που πλην ελαχίστων εξαιρέσεων ήταν όπως ακριβώς τα περίμενα...) προσγειωθήκαμε στη μπάρα του beer.gr, όπου πραγματικά απολαύσαμε μπύρες διεθνούς εμβέλειας, σε πολύ καλές τιμές (φθηνότερα απ’ όσο θα τις αγοράζαμε στην αγορά – αν βέβαια υπήρχαν στην Ελλάδα). 20 βαρέλια στη διάθεσή μας, παραταγμένα πίσω απ' τον πάγκο, μεταξύ αυτών και οι πολύ καλές ελληνικές μπύρες της ΖΕΟΣ και της Septem.

Το τρελό line-up

Μια πολύ μεγάλη κίνηση που εκτοξεύει τον πήχη στο ταβάνι για τα ελληνικά δεδομένα. Αυτή και μόνο η παρουσία διέσωσε στα μάτια μου όλο το φεστιβάλ... ή καλύτερα "εξαφάνισε" όλο το φεστιβάλ. Μπράβο και πάλι μπράβο στα παιδιά και μακάρι να μην φαληρίσατε μ' αυτήν την προσπάθεια και δικαιολογήσετε τα κοράκια που πετάνε γύρω γύρω.

Φωτό: Κορυφαία barley wine και stout του Mikkeller στο περίπτερο του beer.gr

Στο διπλανό περίπτερο, η Deals. Σταθερή αξία στο χώρο της μπύρας, αφού με τις εισαγωγές της μας προσφέρει τουλάχιστον τη δυνατότητα να πίνουμε εδώ και χρόνια στην Ελλάδα κάποιες απ’ τις ποιοτικότερες μπύρες στο κόσμο.

Φωτό: Το περίπτερο της Deals Αν και μια κουβέντα με τα παιδιά εκεί είναι πάντα ευχάριστη, δυστυχώς η Deals, όπως και γενικότερα οι δυο-τρεις μεγάλοι εισαγωγείς μπύρας στην Ελλάδα, πρέπει να κοιτάξουν άμεσα το θέμα τιμής των προϊόντων τους, μια και κατά τη γνώμη μου τους αναλογεί ένα μεγάλο κομμάτι της ευθύνης που η ποιοτική μπύρα δεν έχει βρει ακόμα το δρόμο της στην Ελλάδα. Δεν ξέρω αν είναι ακριβή η τιμή εισαγωγής-χονδρικής, ή ανεβαίνει η τιμή στη κάβα και τη μπυραρία, με τα γνωστά περιθώρια κέρδους που μπαίνουν εκεί, αλλά το αποτέλεσμα είναι ο κόσμος να μην δοκιμάζει καλή μπύρα. Μια ακριβή μπύρα δεν θα βρει το δρόμο της στα σουπερμάρκετ ή τις κάβες (πλην εξαιρέσεων) και οπωσδήποτε όχι στις ταβέρνες και τα εστιατόρια. Κι αν κατά τύχη τη βρει, ο ιδιοκτήτης τους με το section Special Beers – Εισαγόμενες στο menu, μάλλον πάει να πλασάρει το νέο μοδάτο φρούτο στους τυχάρπαστους, εκμεταλλευόμενος το «Ας μιλήσουμε για μπύρα» που λέει μια λάγνα φωνή, στη διαφήμιση κάποιας γνωστής μοναστηριακής μπύρας. Α βρε φτωχοί καλόγεροι... που να ξέρατε; Ή μήπως ξέρετε; Ευτυχώς, κάποια πράγματα δείχνουν ν’ αλλάζουν στο χώρο. Κάποιες πρωτοβουλίες μεμονωμένων εισαγωγέων, πιάνουν τον παλμό των εν Ελλάδι μπυρόφιλων και όλο και περισσότερες ετικέτες αρχίζουν να εμφανίζονται στην αγορά. Κάποιες αρχικά καλές τιμές που παρουσιάστηκαν στη Θεσσαλονίκη, εξαφανίστηκαν βέβαια μετά από λίγο και εναρμονίστηκαν άψογα με τις τιμές άλλων εισαγωγέων - φαρμακοποιών. Μην ανησυχείτε όμως φίλοι μου... Υπάρχουν κι αλλού πορτοκαλιές που κάνουν πορτοκάλια και για όσους νομίζουν πως μας έχουν στο χέρι και πως αν θέλουμε καλή μπύρα θα περάσουμε αναγκαστικά απ’ το καρτελάκι τους, έχω να πω δυο λέξεις: online order (παραγγελία απ’ το internet βρε... τα έχει όλα και συμφέρει)

Φωτό: Πακετάκι απ' το εξωτερικό. Οι τιμές μπορεί να είναι πιο ακριβές απ' ότι τις βρίσκεις αν πας έξω, αλλά ακόμα έτσι και με τα μεταφορικά, βγαίνουν πιο οικονομικά απ' ότι τις βρίσκεις εδώ. Η απόφαση δική σας, και ας ελπίσουμε κάποιοι να βάλουν μυαλό.